Уз'яднанне БССР и Пакт Молатава-Рыбентропа

Пакт Молатава-Рыбентропа

(Уз’яднанне БССР)

(Набіраў : Дзмітрыеў Дзмітрый)

Прыход фашызму да ўлады ў Германіі і пачатак рэалізацыі яго агрэсіўнай

праграмы стварылі небяспечны ачаг вайны ў Цэнтральнай Еўропе і непасрэдную

пагрозу развязвання сусветнай вайны. Адводзячы ў сваіх глабальных планах

важнейшае месца барацьбе супраць “фарпоста міжнароднага камунізма” , гэта

значыць супраць СССР, фашызм меў на мэце зняволенне і іншых краін,

устанаўленне сусветнага панавання.

Паўстала задача арганізацыі сумесных дзеянняў розных палітычных сіл

для адпору гэтай палітыцы. Здавалася, у сярэдзіне 30-х гг. такія перадумовы

намячаліся: ідэя Савецкага Саюза аб арганізацыі сістэмы калектыўнай бяспекі

знайшла падтрымку Францыі, Югаславіі, Румыніі і іншых краін. У 1934 г. СССР

уступіў у Лігу Нацый і стаў пастаянным членам яе Савета. У 1935 г. былі

падпісаны савецка-французскі і савецка-чэхаславацкі дагаворы.

Але далей падзеі пайшлі па іншаму шляху. Кіруючыя колы Англіі з самага

пачатку займалі абыякавую пазіцыю у адносінах да ідэі калектыўнай бяспекі.

Паступова змянілася да горшага і пазіцыя Францыі. Кіруючыя колы заходніх

дзяржаў узялі курс на “прымірэнне” з агрэсарам. Галоўны сэнс гэтага курса

заключаўся ў тым, каб цаной уступак аслабіць германскі націск на Захадзе і

накіраваць яго экспансію на Усход.

Палітыка “прымірэння” рэалізоўвалася па розных напрамках. Заходнія

дзяржавы нічога не зрабілі, калі Германія яшчэ вясной 1935г. афіцыйна

адмовілася ад выканання усіх ваенных артыкулаў Версальскага дагавора і

ўвяла забароненую ёй усеагульную павіннасць. У наступным годзе Германія

акупіравала Рэйнскую дэмілітарызаваную зону. Ад Германіі старалася не

адстаць фашысцкая Італія, якая напала на Эфіопію. У 1936 г. Германія і

Японія заключылі антыкамінтэрнаускі пакт, да якога у 1937 г. далучылася

Італія.

У сакавіку 1938 г. у склад рэйха была ўключана Аўстрыя. Пагроза

навісла над Чэхаславакіяй. 30 верасня 1938 г. на канферэнцыі кіраўнікоў

урадаў Англіі, Францыі, Германіі і Італіі ў Мюнхене было падпісана

пагадненне аб расчляненні Чэхаславакіі і перадачы часткі яе (Судэцкай

вобласці) Германіі. У сакавіку 1939 г. Чэхаславакія была акупіравана

Германіяй. Такім чынам, да 1939г. Версальска-Вашынгтонская сістэма

дагавораў была скасавана канчаткова.

Становішча у свеце рабілася выбухованебяспечным. У новых умовах

Савецкі Саюз даў згоду на кантакты з Германіяй. Адбыліся эканамічныя

перагаворы, якія з асаблівай інтэнсіўнасцю разгарнуліся ў маі-жніўні 1939

г. Затым яны перайшлі у палітычную сферу.

Англія і Францыя пасля акупацыі Чэхаславакіі немцамі, баючыся

непрадказальнай палітыкі Германіі, зноў пайшлі на кантакт з СССР. Вясной і

летам 1939 г. праходзілі траістыя перагаворы СССР, Англіі і Францыі па

палітычных, а потым і ваенных пытаннях. Адначасова брытанскія палітычныя

колы не пакінулі спроб дамовіцца з Германіяй, вынікам чаго з’явіліся англа-

нямецкія перагаворы.

На палітычных і ваенных перагаворах з СССР Англія і Францыя займалі

неканструктыўную пазіцыю. Разам з тым, яны не праяўлялі гатоўнасці да

кампрамісаў перад тварам фашызму.

На грамадскім узроўні таксама не ўдалося ўтварыць магутны антыфашысцкі

фронт.

Да 20 жніўня 1939 г. стала відавочна, што перагаворы СССР, Англіі і

Францыі зайшлі ў тупік. Сітуацыя станавілася крытычнай. Падрыхтоўка

Германіі да напада на Польшчу ішла поўным ходам, і Гітлер у любы момант быў

гатовы пачаць наступленне.

Ва ўмовах узрастаючай напружанасці міжнароднага становішча, поўнай

палітычнай ізаляцыі і магчымай вайны на два фронты СССР прыняў прапанову

Германіі заключыць пакт аб ненападзенні. 20 жніўня 1939 г.Гітлер звярнуўся

з асабістым пасланнем да І.В.Сталіна прыняць міністра замежных спраў

Германіі “для складання і падпісання пакта аб ненападзеніі”. Раніцай 23

жніўня 1939 г. у Маскву прыляцеў Рыбентроп. Перагаворы паміж ім, Сталіным і

Молатавым завяршыліся на працягу аднаго дня. 23 жніўня 1939 г. быў

падпісаны савецка-германскі дагавор аб ненападзенні тэрмінам на 10 гадоў.

Савецка-германскі дагавор, з аднаго боку, з’явіўся вымушаным крокам,

лагічным вынікам міжнародных адносін ў 1938-1939 гг. Савецкі Саюз пазбегнуў

вайны на два фронты, нанёс рашучы ўдар па планах стварэння адзінага

антысавецкага фронту, атрымаў амаль два гады для ўмацавання сваёй

абароназдольнасцi. З другога ж боку, гэты дагавор нанёс урон міжнароднаму

прэстыжу СССР, які ўспрымаўся раней як флагман барацьбы з фашызмам. Быў

дэзарыентаваны і савецкі народ, які бачыў у фашызме лютага ворага.

Да дагавора быў прыкладзены “Сакрэтны дадатковы пратакол”, якім

размяжоўваліся “сферы інтарэсаў” абодвух бакоў. Германія атрымала Францыю,

Брытанію і іх афрыканскія калоніі, СССР – Фінляндыю, Эстонію, Латвію,

Бесарабію і “права” пашырацца на поўдзень у бок Персідскага заліва праз

Іран, Афганістан і Турцыю.

Згодна з першым пунктам пратакола, у выпадку тэрытарыяльных і

палітычных пераўтварэнняў у абласцях, якія належалі прыбалтыйскім дзяржавам

(Фінляндыя, Эстонія, Латвія, Літва), паўночная граніца Літвы павінна была

стаць мяжой, падзяляючай сферу уплыву Германіі і СССР.

У другім пункце пратакола адзначалася: “У абласцях, якія належаць

Польскай дзяржаве, сферы ўплыву будуць размежаваны па лініі рэк Нараў,

Вісла, Сан”. Гэта значыць, СССР, па сутнасці, атрымліваў акрамя Заходняй

Беларусі і Заходняй Украіны частку Польшчы да Варшавы.

Сам факт размежавання інтарэсаў сацыялістычнай і фашысцкай дзяржаў

сакрэтным пратаколам, прыняты ў абход законаў СССР і ў парушэнне дагаворных

абавязацельстваў перад трэцімі краінамі, адлюстроўваў грэбаванне нормамі

права і маралі.

Кульмінацыяй гэтага працэса стаў Дагавор аб дружбе і граніцы паміж

СССР і Германіяй ад 28 верасня 1939 г. Быў таксама падпісаны сакрэтны

дадатковы пратакол, паводле якога Літва ўключалася ў сферу інтарэсаў СССР,

а Германія ўзамен атрымлівала частку Польшчы, якая па ранейшай дамоўленасці

ўваходзіла ў сферу інтарэсаў СССР.

Германія лічыла, што пакт ат 23 жніўня 1939 г. развязаў ёй рукі на

Усходзе, і 1 верасня яна напала на Польшчу. Англія і Францыя, звязаныя з

Польшчай саюзнымі дагаворамі, 3 верасня 1939 г. аб’явілі вайну Германіі. У

той жа дзень у вайну ўступілі Аўстралія, Новая Зеландыя і Індыя. Пачалася

другая міравая вайна.